Κείμενο: Aliki Rettig, Φωτογραφίες: Sascha Rettig

Μέσα σε λίγες μέρες ο Γκέραρντ Κράμερ είχε κολλήσει τον ιό. Ακούγεται δραματικό, αλλά για αυτόν ήταν πραγματική τύχη. «Ο ιός της Άνδρου με χτύπησε δυνατά», θυμάται ο Ολλανδός. Πριν από τέσσερα χρόνια, ήρθε για πρώτη φορά στο κυκλαδίτικο νησί για πεζοπορία και αμέσως το ερωτεύτηκε, όπως λέει. «Η ομορφιά του νησιού και οι δυνατότητες για πεζοπορία ήταν για μένα το χαμένο κομμάτι του παζλ που έψαχνα για τόσο καιρό.»

Λίγο αργότερα, ο 55-χρονος Γκέραρντ Κράμερ, μεσίτης ασφαλίσεων στο επάγγελμα, μετακόμισε στο νησί. Εκεί συμμετέχει στο εγχείρημα «Andros Routes», οι εθελοντές του οποίου φροντίζουν παλαιούς γαϊδουρόδρομους μεταξύ των χωριών αναδεικνύοντας τα σε πεζοπορικά μονοπάτια. Αυτά τα μονοπάτια, εύκολα ή μεσαίας δυσκολίας και συνολικού μήκους γύρω στα 200 χλμ., διασχίζουν την Άνδρο και καθιστούν το νησί έναν ιδεώδη προορισμό για πεζοπόρους. Τμήματα αυτών των μονοπατιών έχουν λάβει πιστοποίηση ποιότητας από την Πανευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Πεζοπορίας (European Ramblers Association) και φέρουν τον τίτλο «Κορυφαία ποιοτικά μονοπάτια – Τα καλύτερα της Ευρώπης» (Leading Quality Trails-Best of Europe). Το δίκτυο μονοπατιών είναι τόσο καλά ανεπτυγμένο και ποικίλο που μπορείτε εύκολα να προγραμματίσετε αρκετές ημέρες ή ακόμα και περισσότερο για τις διακοπές σας.

«Απλά ή μετρίου δυσκολίας μονοπάτια, συνολικού μήκους 200 χλμ., διασχίζουν την Άνδρο
και καθιστούν το νησί έναν ιδεώδη προορισμό για πεζοπόρους». Aliki Rettig

Ο Γκέραρντ Κράμερ μας δείχνει, για παράδειγμα, μια κυκλική διαδρομή στα νοτιοανατολικά του νησιού. Ανακαλύπτουμε ψηλά κυπαρίσσια, παλιά τείχη πόλεως και προπαντός περιβόλια γεμάτα λεμονιές. Η Άνδρος φημίζεται για τα εσπεριδοειδή της, τα οποία παλιότερα φορτώνονταν σε πλοία και μεταφέρονταν σε όλο το Αιγαίο. Η διαδρομή αυτή είναι μία από τις περίπου 33 διαδρομές στην Άνδρο, που διαθέτουν πολύ καλή σήμανση. Τρείς – ιδιαίτερα όμορφες – από αυτές τις διαδρομές παρουσιάζονται παρακάτω λεπτομερέστερα.

ΠΑΛΑΙΟΠΟΛΗ – ΔΙΑΔΡΟΜΗ 9A

Ο Νίκος, ένα σκυλάκι που ενθουσιασμένο πηγαινοέρχεται στην αρχή στα πόδια μας, θα μας συνοδεύσει τελικά σε όλη τη διαδρομή. Ο γεματούλης, αλλά γεμάτος ενέργεια, μιγάδας τεριέ ανήκει σε έναν κάτοικο της Παλαιόπολης, το σημείο εκκίνησης μας.

«Η Παλαιόπολη ήταν η πρώτη πόλη και πρώην πρωτεύουσα της Άνδρου», εξηγεί η Τζένη Κόλια, η οδηγός μας για αυτή την διαδρομή.» Ιδρύθηκε τον 6ο ή 7ο αιώνα π.Χ. και εξελίχθηκε γρήγορα σε σημαντικό αιγαιοπελαγίτικο εμπορικό κέντρο. Στη συνέχεια όμως, τον 4ο αιώνα μ.Χ., ένας ισχυρός σεισμός δόνησε την περιοχή και μεγάλα τμήματα της πόλης βυθίστηκαν στη θάλασσα».

Εκεί ακριβώς οδηγεί η πεζοπορία μας: στην παραλία, όπου ακόμα και σήμερα αρχαίοι λίθοι και υπολείμματα κτιρίων βρίσκονται μέσα στη θάλασσα.

Αφήνουμε την Παλαιόπολη. Γρήγορα φτάνουμε σε χωράφια γεμάτα συκιές και ελιές, περπατάμε δίπλα σε περιβόλια με παρτέρια λαχανικών και ξαφνικά στεκόμαστε μπροστά από μια πηγή. Καθαρό, πολύ κρύο νερό από τα βουνά αναβλύζει από την πηγή και το τεριέ μας, ο Νίκος, δεν είναι ο μόνος που χαίρεται για την δροσιά του.

Βαδίζουμε προς την ακτή, μέχρι που τα κύματα στην ερημική παραλία θα πλατσουρίσουν μπροστά στα πόδια μας. Η θάλασσα έρχεται και ανακατεύει τα λεία βότσαλα, που κροταλίζουν, και αποσύρεται πάλι. Κάπου εκεί, μέσα στο γαλάζιο της θάλασσας, βυθίστηκε κάποτε η Παλαιόπολη.

Στην παραλία κάνουμε διάλειμμα, μια καλή ευκαιρία για ξεκούραση και κολύμπι, ενώ ο Νίκος απολαμβάνει ένα δροσιστικό μπανάκι στη θάλασσα. Η διαδρομή συνεχίζει στην άλλη άκρη του κόλπου. Αρχίζουμε την ανάβαση, σκαλοπάτια και στενά δρομάκια μας οδηγούν στο σημείο εκκίνησης μας, οπου μπορούμε να επισκεφτούμε το σημαντικό Αρχαιολογικό Μουσείο Παλαιόπολης. Καθ΄ οδόν γυρνάμε συχνά το κεφάλι προς τα πίσω και απολαμβάνουμε τη θέα προς το Αιγαίο που φτάνει μέχρι τον ορίζοντα.

ΝΕΡΟΜΥΛΟΙ – ΔΙΑΔΡΟΜΗ 14

Σαν μικρό αγόρι πηγαινοερχότανε ο Γιάννης Τριδήμας σε αυτή τη διαδρομή. «Πρέπει να ήμουν περίπου οκτώ ετών, όταν ξεκίνησα με ένα παραφορτωμένο γαϊδούρι από το πατρικό μου σπίτι για έναν από τους νερόμυλους της κοιλάδας», θυμάται ο 76χρονος. Πρέπει να υπήρχαν γύρω στους 20 νερόμυλοι εκείνη την εποχή, για αυτό τον λόγο εξακολουθεί ακόμα και σήμερα να λέγεται η περιοχή «Κοιλάδα των Νερόμυλων».

«Θυμάμαι ακόμα πόσα πολλά χωράφια υπήρχαν τότε, σπαρμένα με σιτάρι και κριθάρι».

Από τότε, ωστόσο, πολλά έχουν αλλάξει. Πολύ λίγοι άνθρωποι ζουν ακόμα εδώ, οι περισσότεροι μύλοι καταρρέουν. Σε γενικές γραμμές, η περιοχή είχε ξεχαστεί εδώ και πολύ καιρό, μέχρι που ο Γιάννης Τριδήμας μαζί με εθελοντές με πολύ κόπο καθάρισαν το παλιό μονοπάτι καθιστώντας το έτσι προσιτό για τους πεζοπόρους.

Σήμερα είναι μια από τις πιο δύσκολες διαδρομές στην Άνδρο. Στην αρχή δεν το καταλαβαίνουμε, επειδή η πορεία ξεκινά σε επίπεδη περιοχή, όπου έχουμε μια καλή θέα της καταπράσινης και κατάφυτης κοιλάδας από κάτω μας. Σύντομα, όμως, κατευθυνόμαστε προς την κοίτη του ποταμού, οπότε πρέπει – σε μερικά σημεία – να σκαρφαλώσουμε πάνω από βράχους και κοτρώνες και να είμαστε προσεκτικοί με τα βήματά μας.

Αλλά η προσπάθεια αξίζει τον κόπο, και έτσι φτάνουμε γρήγορα στον πρώτο μύλο ή τουλάχιστον στα ερείπια του. Και από τους άλλους μύλους διατηρούνται συνήθως μόνο μέρη της τοιχοποιίας. Ο Γιάννης Τριδήμας γνωρίζει όμως ακριβώς πώς ήταν φτιαγμένος ο κάθε νερόμυλος. Εξηγεί πως περνούσε το νερό, πού χύνανε τα δημητριακά και πού βρίσκονταν κάποτε οι κουζίνες και τα δωμάτια που ζούσαν οι οικογένειες.

Το τοπίο είναι επίσης μια μοναδική εμπειρία: χάρη στο πολύ νερό, που τρέχει από τα βουνά, φυτρώνουν παντού λουλούδια, θάμνοι και δέντρα. Βαδίζουμε πάνω σε ροζιασμένες ρίζες, θαυμάζουμε τα ροζ άνθη από τις πικροδάφνες, μαζεύουμε ζουμερά σύκα και περπατάμε σε περιοχές που μοιάζουν με τροπικό δάσος και μας χαρίζουν ευεργετική σκιά. Δεν είναι περίεργο το ότι η Άνδρος θεωρείται ένα από τα πιο πράσινα νησιά των Κυκλάδων!

ΚΡΥΜΜΕΝΟ ΧΩΡΙΟ – ΔΙΑΔΡΟΜΗ 9Β Κυκλική Μενήτων

Μια θέα προς τη θάλασσα χωρίς εμπόδια είναι ιδιαίτερα όμορφη για όλους μας. Ωστόσο, δεν ήταν πάντα έτσι. Μία θέση στην παραλία είναι επίσης πιο προσιτή σε εχθρούς και κατακτητές. Για αυτό το χωριό των Μενήτων είναι χτισμένο στο εσωτερικό του νησιού, καλά κρυμμένο σε μια κοιλάδα.

Το χωριό δεν είναι τουριστικό, το βλέπουμε αμέσως. Είναι ένα ήσυχο και καταπράσινο μέρος, που περιβάλλεται από χωράφια γεμάτα σιτηρά, οπωροφόρα και ελαιόδεντρα. «Οι Μένητες είναι γνωστές για τις πολλές πηγές», εξηγεί η Λία Ζέρβα η οποία μας συνοδεύει σε αυτή την διαδρομή εκ μέρους του Πολιτιστικού Συλλόγου Μενήτων. Πραγματικά, περνάμε πάνω από γέφυρες ξανά και ξανά, που γεφυρώνουν το ποτάμι.

Και από άλλες απόψεις διαφέρουν οι Μένητες από άλλους οικισμούς. Ενώ τα περισσότερα σπίτια σε άλλα κυκλαδίτικα μέρη είναι τυπικά ασπροασβεστωμένα, τα κτίρια εδώ – φτιαγμένα με καφέ-γκρι πέτρες – δεν είναι εξωτερικά βαμμένα. «Αυτό έγινε για προστασία», λέει η Λία Ζέρβα. «Γιατί έτσι τα σπίτια δεν ήταν ορατά από τους πειρατές».

Προς το τέλος της διαδρομής, που οδηγεί μέσα στο χωριό, μας περιμένει κιόλας η Ευτυχία. Η ηλικιωμένη κυρία έχει ακούσει ότι επισκέπτες από το εξωτερικό είναι καθ’ οδόν για τους Μένητες και μας προσκαλεί στο σπίτι της. Σε χρόνο μηδέν, σερβίρει ποτήρια με νερό και φλιτζάνια με ελληνικό καφέ στη βεράντα της.

Πηγαινοέρχεται συνεχώς στην κουζίνα της φέρνοντας πιάτα, μαχαιροπίρουνα και προπαντός πολλές σπιτικές σπεσιαλιτέ: φρέσκια λεμονάδα και αμυγδαλωτά, γλυκά του κουταλιού με νεράντζι και λεμονανθό. Γεύσεις υπέροχες! Αλλά η Ευτυχία μας έχει και άλλη μια έκπληξη. Μας γεμίζει τα ποτήρια μας με σπιτική ρακή, λίγο πριν την αποχαιρετήσουμε και ξεκινήσουμε για το τελευταίο σύντομο τμήμα της διαδρομής μέσα στις Μένητες. (Ο Σύλλογος Μενήτων εκτός από την πλούσια πολιτιστική δράση προσφέρει τη δυνατότητα παρουσίασης του χωριού και της κυκλικής διαδρομής Μενήτων καθώς και κεράσματος παρόμοιου με αυτό που περιγράφει το άρθρο)

ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΟΜΟΡΦΕΣ ΠΑΡΑΛΙΕΣ

● Εκεί, όπου παλιότερα υπήρχε η πρωτεύουσα του νησιού, μπορεί κανείς να κολυμπήσει. Η παραλία της Παλαιόπολης είναι απομακρυσμένη και για αυτό συχνά άδεια.
● Όταν δεν φυσάει βοριάς, αξίζει να επισκεφθείτε την παραλία του Ζόρκου: ένας πλατύς κόλπος με μικρά βότσαλα.
● Πιο φίνα άμμο από αυτή δεν μπορείτε να βρείτε: η «Χρυσή Άμμος» αξίζει πραγματικά το όνομα της. Αυτό όμως είναι γνωστό, και έτσι η παραλία της Χρυσής Άμμου είναι συχνά πολύ γεμάτη.

ΓΑΣΤΡΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ – ΑΞΙΖΕΙ ΝΑ ΔΟΚΙΜΑΣΕΤΕ

● Χάρη στα πολλά περιβόλια με εσπεριδοειδή, προσφέρονται άφθονα και φρέσκα λεμόνια, ιδανικά για σπιτική λεμονάδα. Στύβουμε λεμόνια, τα ανακατεύουμε με νερό, και πίνουμε!
● Επίσης με τα αμύγδαλα της Άνδρου φτιάχνεται ένα ποτό. Αυτό το κρεμώδες γάλα αμυγδάλου, που πωλείται σε μερικά ζαχαροπλαστεία, προορίζεται όμως για ειδικές περιστάσεις, όπως γάμοι και βαφτίσια.
● Μια τυπική σπεσιαλιτέ είναι η «φρουτάλια», μια ομελέτα με πατάτες και τοπικά λουκάνικα. Είναι τόσο χορταστική που δεν τρώγεται για πρωινό, αλλά για βραδινό.

👉 ΣΥΜΒΟΥΛΗ
Στην Άνδρο αξίζει να νοικιάσετε αυτοκίνητο, γιατί τα μονοπάτια
είναι διάσπαρτα σε όλο το – σχετικά μεγάλο – νησί.